گیاهان آلرژی‌ زا به گیاهانی گفته می‌شود که می‌تواند علائم آلرژی را در افراد حساس به آن گونه تحریک کند. یعنی، در برخی افراد، مواد شیمیایی یا آلرژن‌های موجود در گیاه می‌توانند واکنش آلرژیک را به وجود آورده و علائم مانند آبریزش بینی، سرفه، عطسه، خارش یا قرمزی پوست و چشمان و غیره را به همراه داشته باشند.

آلرژی زمانی اتفاق می‌افتد که بدن خود را در معرض ماده آلرژی‌زا قرار می‌دهد، چه داخلی (بلع)، چه پوستی (تماس با پوست) یا تنفسی (استنشاق). علائم آلرژی متنوع و متنوع است. واکنش‌های آلرژیک به گیاهان در افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد و ممکن است همه افراد به همان گیاهان واکنش آلرژیک مشابه واکنش نشان ندهند.

واکنش آلرژیک در یک فرد به وابستگی به چندین عامل است، از جمله ژنتیک، تاریخچه آلرژی در خانواده، مدت مدت تماس با آلرژن، حساسیت پوست و سیستم ایمنی فرد و سایر عوامل زیستی و محیطی. بنابراین، یک گیاه ممکن است برای یک فرد منجر به واکنش آلرژیک شود، در حالی که در فرد دیگری باعث هیچ واکنشی نشود.

دلیل ایجاد آلرژی در گیاهان آپارتمانی

گرده گل

گرده‌های گل به اندازه‌ای ریز هستند که جریان طبیعی هوا می‌تواند آنها را به راحتی و بدون اینکه دیده شوند در خانه پخش کند. ذرات گرده باعث ایجاد انواع واکنش‌های آلرژیک از جمله رینیت آلرژیک و کهیر می‌شود. اگر گیاهان گلدار در خانه دارید، گرده آنها ممکن است باعث شود که مدام عطسه کنید یا روی پوستتان کهیر بزنید.

کپک

کپک را می‌توان به عنوان یک عامل حساسیت زا معرفی کرد. نوعی کپک وجود دارد که  در محیط‌های مرطوب از مواد آلی تغذیه می‌کند، به این معنی که روی گیاهان آپارتمانی احتمال رشد آن زیاد است. در واقع ممکن است روی برگ‌ها و شاخه‌های مرده یا پوسیده یا در همان خاکی که گیاهان گلدانی شما مواد مغذی خود را از آن می‌گیرند، کپک پیدا کنید. کپک‌ها آلرژی زا هستند که باعث آبریزش، خارش یا انسداد بینی، سوزش چشم و خارش و قرمزی پوست می‌شوند.

اگرچه بر اساس گزارش‌ها، برخی از گیاهان آپارتمانی تصفیه کننده هوا هستند، اما برخی دیگر با ایجاد گرده یا هاگ در هوا، می‌توانند باعث آلرژی شوند. حتی تماس با شاخ و برگ برخی از گیاهان نیز می‌‌‌تواند باعث ایجاد بثورات جلدی مثل جوش و کهیر، در افرادی با پوست حساس شوند.

البته به خاطر داشته باشید که همیشه خود گیاهان نیز مقصر تشدید شدن آلرژی شما نیستند. گاهی کپک در خاک یا برگ‌های پوشیده از گرد و غبار می‌تواند مقصر واقعی باشد.

انتخاب گیاهان آپارتمانی مناسب برای افراد با آلرژی

بهترین روش برای انتخاب گیاهان آپارتمانی برای افراد با آلرژی، انتخاب گیاهانی است که کمترین تولید گرده را داشته باشند و آلرژن کمتری دارند. در زیر چند نکته مهم را برای انتخاب گیاهان آپارتمانی مناسب برای افراد با آلرژی آورده‌ام:

• انتخاب گیاهان با بوی خنک: برخی گیاهان با بوی شدید ممکن است آلرژی را تحریک کنند. بهتر است گیاهانی را انتخاب کنید که بوی خنک و ملایمی دارند. به عنوان مثال، گیاهانی مانند آلوئه ورا (Aloe Vera) و نعناع (Mint) بوی خنک و آرامش‌بخشی دارند.
•  آزمایش قبل از خرید: قبل از خرید گیاهان آپارتمانی، می‌توانید یک آزمایش ساده انجام دهید. برگ گیاه را به آرامی و با دقت لمس کرده و ببینید آیا علائم آلرژی مانند خارش، قرمزی یا سوزش پوست را ایجاد می‌کند یا خیر.
• هوای تمیز: تهویه محیط زندگی خود را همیشه تمیز نگه دارید تا آلرژن‌ها و گرده‌ها کاهش یابند. استفاده از تصفیه کننده هوا و سیستم تهویه مناسب می‌تواند به کاهش آلرژن‌ها در هوا کمک کند.

• انتخاب گیاهان بدون گل: گل‌ها معمولاً منبع اصلی گرده‌ها هستند. بنابراین، بهتر است گیاهانی را انتخاب کنید که گل نداشته باشند. به جای آن، بر روی گیاهان با برگ‌های زیبا و خوشرنگ تمرکز کنید.
• انتخاب گیاهان با برگ‌های ضخیم: گرده‌ها معمولاً در بین ریشه‌ها و برگ‌ها قرار دارند. برگ‌های ضخیم، احتمال کاهش آلرژن‌ها را دارند. بنابراین، گیاهانی مانند سانسوریا، فیکوس و آسپیدیسترا را در نظر بگیرید.
• انتخاب گیاهان با طول عمر گل‌های کوتاه: گل‌هایی که به مدت کوتاهی باقی می‌مانند، کمتر گرده می‌افکنند. به عنوان مثال، گیاهان مانند کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها دارای گل‌هایی هستند که به مدت کوتاهی باقی می‌مانند و کمتر گرده را منتشر می‌کنند.

تشخیص حساسیت به گیاهان آلرژی زا

تشخیص گیاهانی که برای آلرژی‌ها مناسب هستند، ممکن است چالش‌ بر باشد، زیرا هر فرد ممکن است به طور متفاوت به آلرژن‌ها واکنش نشان دهد. اما می‌توانید از روش‌های زیر برای تشخیص گیاهان مناسب برای خود استفاده کنید:

۱. آزمایش شخصی و لمس: اگر می‌خواهید به طور دقیق‌تر تشخیص دهید کدام گیاهان برای شما مناسب هستند، می‌توانید گیاهان مختلف را در محیط خانه خود تست کنید و واکنش بدن خود را به هر گونه بررسی کنید. برگ یا ساقه گیاه را به آرامی و با دقت لمس کنید و به واکنش بدن خود توجه کنید. اگر بلافاصله پس از لمس علائم آلرژی مانند خارش، سوزش، قرمزی یا تورم را تجربه کنید، بهتر است از آن گیاه دوری کنید.

۲. مشاوره پزشک: بهترین راه برای تشخیص گیاهان مناسب برای آلرژی‌ها، مشاوره با پزشک یا متخصص آلرژی است. آنها می‌توانند با بررسی تاریخچه آلرژی شما و انجام آزمایش‌های ضروری، به شما راهنمایی کنند و گیاهانی را که برای شما مناسب هستند، توصیه کنند.

۳. اطلاعات در مورد گونه‌های گیاهان: مطالعه و جستجو در مورد گونه‌های مختلف گیاهان و سطوح آلرژنی آنها می‌تواند به شما در تشخیص گیاهان مناسب کمک کند. شما می‌توانید منابع آنلاین، کتاب‌های مرجع یا مقالات علمی را مورد بررسی قرار دهید تا اطلاعات دقیقتری درباره آلرژنی بودن گیاهان بدست آورید.

گیاهان آلرژی‌زا

آلرژن‌ها و واکنش‌های آلرژیک به گیاهان ممکن است بین افراد مختلف متفاوت باشد و افرادی که به یک گیاه حساسیت نشان می‌دهند، ممکن است به گونه دیگری حساسیت نداشته باشند و بالعکس. در ادامه برخی از گیاهان آلرژی‌زا را معرفی می‌کنم. این فهرست تنها گیاهانی را شامل می‌شود که به طور عمومی به عنوان آلرژی‌زا شناخته شده‌اند و نباید به عنوان یک فهرست کامل در نظر گرفته شود:

• کوکب به دلیل گرده افشانی
• آفتابگردان به دلیل گرده افشانی
• ستاره‌ای به دلیل گرده افشانی
• مینای چمنی سبب بروز تب یونجه و سایر آلرژی ها می‌شود.
• بابونه به دلیل گرده افشانی بسیار
• ژربرا به دلیل گرده افشانی
• داوودی به دلیل گرده افشانی
• نخل های زینتی (Palm)
• افوربیا تریگونا به دلیل شیره سمی
• سانسوریا در صورت بلعیدن
• تاج خروس، بستان افروز یا باروتک به دلیل گرده افشانی بسیار سبب بیماری تب یونجه می‌شود.
• کرچک به دلیل گرده افشانی بسیار
• ارکیده دارای شیره ای معروف به نام عسلک است که در صورت تماس با پوست همانند نیش زنبور عسل عمل می‌کند.
• سرخس به دلیل وجود هاگ بر روی برگ های خود
• گونه‌های تزئینی فیکوس، مانند فیکوس بنجامین به دلیل شیره سمی و جذب گرد و غبار و در صورت بلعیدن
• گیاه پیچک یا پاپیتال در صورت بلعیدن
• بنفشه آفریقایی به دلیل جذب گرد و غبار
• گیاه ارس به دلیل تولید مخروط گرده بسیار ریز و پراکنده کردن آن در محیط اطراف

این تنها چند مثال از گیاهانی هستند که ممکن است به آنها حساسیت داشته باشید. همچنین، ممکن است گیاهان دیگری نیز وجود داشته باشند که برای شما آلرژی‌زا هستند.

برای رهایی از اثرات گرده گیاهان آلرژی زا می‌توانید پرچم یا در واقع همان اندام نرینگی گیاه را جدا کنید. این کار می‌تواند حجم گرده‌های تولید شده توسط گیاه را به شدت کاهش دهد اما نمی‌تواند صفر کند. اگر می‌خواهید آسیب حاصل از گرده‌ها را کاملا از بین ببرید باید سعی کنید از چنین گیاهانی دوری کنید و در عوض سراغ گل‌هایی بروید که بی خطر باشند. یا کلا دور خرید گل را خط کشیده و به‌ جای آن به سراغ گیاهان سبز و زیبا بروید.

گل‌ها و گیاهان بدون آلرژی

برخی از گل‌ها و گیاهان گرده بسیار کمی تولید می‌کنند. برخی از این گل‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

• سوسن
• ادریسی
• شمعدانی
• گل کاغذی
• آزالیا
• کلماتیس
• اسپاتی فیلوم 
• دیفن باخیا
• پتوس 
• گیاه عنکبوتی یا گندمی

اگر مشکوک به وجود آلرژی در برابر یک گیاه خاص هستید، مناسب است با پزشک خود مشورت کنید. پزشک می‌تواند با استفاده از تاریخچه پزشکی شما و آزمایش‌های آلرژیک مناسب، بررسی کند که آیا واقعاً آلرژی در برابر آن گیاه وجود دارد یا خیر و در صورت لزوم، راهنمایی در مورد مدیریت و درمان آلرژی به شما بدهد.

آیا واکنش آلرژیک به گیاهان آلرژی زا می‌تواند در طول زمان تغییر کند؟

بله، واکنش آلرژیک به گیاهان آلرژی زا و هر نوع آلرژن دیگری ممکن است در طول زمان تغییر کند. این ممکن است به دلیل تغییرات در سیستم ایمنی فرد، تغییرات در محیط زیست، تماس مکرر با آلرژن و سایر عوامل مرتبط با آلرژی باشد.

در برخی موارد، فردی که در گذشته واکنش آلرژیکی به یک گیاه خاص نشان می‌داده است، ممکن است در طول زمان به آن آلرژن مقاومت بیشتری پیدا کند و واکنش آلرژیک کمتری نشان دهد. این پدیده که به آن "تحمل آلرژی" می‌گویند، ممکن است با مدیریت و تماس مکرر با آلرژن به دست آید.

از سوی دیگر، یک فرد ممکن است در طول زمان حساسیت به یک گیاه خاص را پیدا کند و واکنش آلرژیک بیشتری نسبت به آن نشان دهد. این ممکن است به دلیل تماس مداوم با آلرژن، تغییرات در سیستم ایمنی یا عوامل دیگر مرتبط با آلرژی باشد.

در هر صورت، واکنش آلرژیک به گیاهان و سایر آلرژن‌ها ممکن است در طول زمان متغیر باشد. در صورتی که شما تغییری در واکنش آلرژیک خود به یک گیاه مشاهده می‌کنید، می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید تا تشخیص و درمان مناسب را دریافت کنید.

چه راهکارهایی برای مدیریت واکنش آلرژیک به گیاهان آلرژی زا وجود دارد؟

برای مدیریت واکنش آلرژیک به گیاهان آلرژی زا، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

۱. شناخت آلرژن‌ها

سعی کنید گیاهانی که به آنها حساس هستید را شناسایی کنید. دریافت اطلاعات درباره گونه‌های گیاهی آلرژی‌زا و زمان‌های شکوفه‌گی آنها می‌تواند به شما در مدیریت واکنش آلرژیک کمک کند.

۲. محدود کردن تماس

سعی کنید تماس خود با گیاه آلرژی‌زا را محدود کنید. این شامل جلوگیری از لمس گیاه، قطع و عدم استفاده از محصولات مشتق شده از آن گیاه می‌شود.

۳. استفاده از ماسک و عینک

در صورتی که قرار است با گیاهان آلرژی‌زا در تعامل باشید، استفاده از ماسک صورت و عینک محافظ می‌تواند از تماس مستقیم آلرژن با چشمان و دستگاه تنفسی کمک کند.

۴. شستشو و تمیزی

پس از قرار گرفتن در محیطی که شامل گیاهان آلرژی‌زا است، بلافاصله لباس‌ها را تعویض کنید و بدن و دستها را به دقت با آب و صابون بشویید. همچنین، به دستورالعمل‌های تمیزی محیط داخلی خانه خود توجه کنید تا آلرژن‌ها کاهش یابند.

۵. آنتی‌هیستامین‌ها

در صورتی که واکنش آلرژیک شما به گیاهان نیاز به درمان دارد، می‌توانید آنتی‌هیستامین‌ها را استفاده کنید. این داروها می‌توانند علائمی مانند خارش، عطسه و آبریزش بینی را کاهش دهند. با این حال، قبل از استفاده از هر نوع داروی ضدآلرژیک، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

۶. آیروزولاسیون

در برخی موارد، برای جلوگیری از تماس مستقیم با آلرژن‌ها، استفاده از روش آیروزولاسیون می‌تواند مفید باشد. این روش شامل قرار دادن پوششی بر روی گیاهان یا استفاده از فیلتراسیون هوا در محیط‌های داخلی است تا آلرژن‌ها محدود شوند.

خلاصه

بهتر است قبل از اتخاذ هر راهکاری، با پزشک خود مشورت کنید تا بررسی کاملی از وضعیت آلرژیک شما صورت گیرد و بهترین روش‌های مدیریت و درمان برای شما تعیین شود. همچنین، در صورت بروز علائم شدید واکنش آلرژیک، بهتر است تا سریعاً به مراقبت پزشکی نزدیک شوید.

گاهی اوقات ممکن است فرد متوجه نشود که آیا آلرژی دارد یا خیر و همچنان در عطر گل‌های بهاری غرق شود. البته همه گیاهان آلرژی زا مضر نیستند، اما در بیشتر موارد فقط آزاردهنده و ناخوشایند هستند. برای هر رویداد و مناسبتی، حتماً گل‌های ضد آلرژی سفارش دهید. با این حال، برای سفارش آزالیا برنامه ریزی نکنید. آنها بسیار سمی هستند. به جای آن یک دسته گل پر از میخک، زنبق و گل لاله را برای یک فرد خاص سفارش دهید. دفعه بعد که گل سفارش می‌دهید مراقب گزینه‌های خود باشید!