سایزبندی گلدان باید متناسب با گیاه در حال رشد باشد. اصول سایزبندی گلدان به عوامل مختلفی مانند اندازه گیاه، سیستم ریشه، نوع خاک و نیازهای رطوبتی آن بستگی دارد. سایز بندی گلدان یک عامل مهم در رشد و سلامت گیاهان است.
اما در کل، اصول زیر را می‌توان برای طبقه‌بندی گلدان در نظر گرفت:
اندازه مناسب
گلدان باید اندازه‌ای مناسب برای سامان دادن به سیستم ریشه گیاه داشته باشد. به طور کلی، قطر گلدان باید حداقل یک تا دو اندازه بزرگتر از قطر گیاه باشد. این فضا به ریشه‌ها امکان رشد و تنفس می‌دهد.
عمق مناسب
در سایزبندی گلدان عمق آن باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا ریشه‌ها بتوانند به طور مناسب در گلدان رشد کنند. به طور کلی، عمق گلدان برابر با یک تا دو برابر ارتفاع گیاه است. اما برخی گیاهان با سیستم ریشه کوتاه‌تر نیاز به گلدان‌های کم عمق‌تر دارند.
دسترسی به زهکشی
گلدان باید دارای سوراخ‌های زهکشی در پایین باشد تا اجازه دهد آب از زیر گلدان خارج شود و ریشه‌ها از رطوبت زیاد آسیب نبینند. این سوراخ‌ها همچنین به گیاه اجازه می‌دهند تا به اندازه کافی هوا بگیرد.
محل زندگی گیاه
نوع گلدانی که برای گیاه انتخاب می‌کنید، باید با نیازهای رشد سازگار باشد. برخی از گیاهان به سیستم روزنه‌های زیاد نیاز دارند و باید گلدان‌هایی با محفظه‌های بزرگتر انتخاب شوند، در حالی که برخی از گیاهان به فضای کوچکتر و محدودتر علاقه‌مندی دارند.
دوره رشد گیاه
در طول دوره رشد گیاه، ممکن است نیاز به تغییر گلدان و سایز بزرگتری باشد. گیاهان با گذشت زمان بزرگتر می‌شوند و برای رشد بهتر نیاز به فضای بیشتری دارند. در این صورت، می‌توان گیاه را به گلدان بزرگتری منتقل کرد.
نیازهای آبیاری
گلدان باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا بتوانید به راحتی آبیاری کنید. اگر گلدان بسیار عمیق باشد، ممکن است آب بیش از حد در گلدان جا بماند و باعث خفگی ریشه‌ها شود. از طرفی، گلدان بسیار کوچک ممکن است محدودیت در حجم خاک و آب داشته باشد.
نوع گلدان
نوع گلدان نیز می‌تواند تأثیری در رشد گیاه داشته باشد. برخی از گلدان‌ها دارای طراحی‌ها و ویژگی‌های خاصی مانند گلدان‌های آویزان، گلدان‌های عمودی و گلدان‌های ایستاده هستند. در نهایت، نوع گلدانی را انتخاب کنید که به طور کلی به نیازها و سلیقه شما و گیاهانتان مناسب است.
سایزبندی گلدان
اصول سایزبندی گلدان با توجه به قطر دهانه‌ی آن تعیین می‌شود. در کل گلدان‌های بزرگ که سطل نامیده می‌شوند بر حسب لیتر بیان می‌شود، یعنی سطل ۴ دارای حجم ۴ لیتر می‌باشد. انواع گلدان‌های کوچک بر حسب قطر دهانه‌ی آن بیان می‌شود و وقتی میگوییم گلدان سایز ۶ یا گلدان سایز ۸ منظور این است که قطر دهانه‌ی آنها به ترتیب ۶ و ۸ سانتی‌متر است. سایز گلدان‌های بزرگ جعبه‌ای هم به سانتی‌متر می‌باشد، مثلا گلدان جعبه ۶۰ دهانه‌ای به ابعاد ۶۰ در ۶۰ سانتی‌متر و به شکل مربع دارد.
سایزبندی انواع گلدان کوچک
این سایزبندی بر حسب سانتی‌متر و قطر دهانه گلدان محاسبه می‌شود. در کل قطر انتهای گلدان برابر سه چهارم قطر دهانه آن و ارتفاع آن حدود چهار پنجم قطر دهانه آن است.
- گلدان سایز ۴
اندازه دقیق دهانه: ۴ سانتی متر
اندازه ارتفاع: ۳ تا ۳.۵ سانتی متر
- گلدان سایز ۶
اندازه دقیق دهانه: ۶ سانتی‌متر
اندازه ارتفاع: ۵ تا ۵.۵ سانتی‌متر و برای انواع کاکتوس مناسب است.
- گلدان سایز ۹
اندازه دقیق دهانه: ۹ سانتی‌متر
اندازه ارتفاع: ۸.۵ تا ۹ سانتی‌متر و برای گیاهانی مثل اپیشیا، گلوکسینیا، بنفشه آفریقایی و گیاهان کوچک مناسب است.
- گلدان سایز ۱۰
اندازه دقیق دهانه: ۱۰ سانتی‌متر
اندازه ارتفاع: ۸ تا ۱۰ سانتی‌متر و مناسب گیاهان کوچک و جمع و جور می‌باشد.
- گلدان سایز ۱۲
اندازه دقیق دهانه: ۱۲ سانتی‌متر
اندازه ارتفاع: ۹.۵ تا ۱۱ سانتی‌متر و بیشترین کاربرد آن برای کاشت پیاز گل و نشای اغلب گیاهان است.
- گلدان سایز ۱۴
اندازه دقیق دهانه: ۱۴ سانتی‌متر
اندازه ارتفاع: ۱۰ تا ۱۲ سانتی‌متر و برای گیاهان یک ساله و گیاهانی که ریشه تقریبا گسترده‌ای دارند استفاده می‌شود.
- گلدان سایز ۱۷
اندازه دقیق دهانه: ۱۷ سانتی‌متر
اندازه ارتفاع: حدود ۱۳ سانتی‌متر و گزینه‌ی مناسبی برای گیاهان دایمی دارای ریشه گسترده می‌باشد.
- گلدان سایز ۱۹
اندازه دقیق دهانه: ۱۹ سانتی‌متر
اندازه ارتفاع: حدود ۱۵ سانتی‌متر و گزینه‌ی مناسبی برای گیاهان دایمی دارای ریشه گسترده می‌باشد.
سایز بندی سطل‌ها
این سایز بندی بر حسب لیتر است.
- سطل سایز ۳
ارتفاع گلدان: ۱۵ سانتیمترقطر گلدان: ۱۶.۵ سانتی‌متر
- سطل سایز ۴
ارتفاع گلدان: ۲۰ سانتیمترقطر گلدان: ۱۸ سانتی‌متر و برای گیاهانی مثل شلفرا، سیکاس متوسط، برگ انجیری، بنجامین و بقیه گیاهان آپارتمانی در اندازه معمول بهترین گزینه محسوب می‌شود.
- سطل سایز ۷
ارتفاع گلدان: ۲۳ سانتیمترقطر گلدان: ۲۱.۵ سانتی‌متر و برای کاشت نخل و پالم و نیز گیاهانی که ریشه عمقی و بلندی دارند گزینه مطلوبی محسوب می‌گردد.
- سطل سایز ۱۰
ارتفاع گلدان: ۲۴ سانتیمترقطر گلدان: ۲۳.۵ سانتی‌متر و برای کاشت نخل و پالم و نیز گیاهانی که ریشه عمقی و بلندی دارند گزینه مطلوبی محسوب می‌گردد.
- سطل سایز ۱۲
ارتفاع گلدان: ۳۰ سانتیمترقطر گلدان: ۲۷ سانتی‌متر
- سطل نیم زباله
ارتفاع گلدان: ۳۵ سانتیمترقطر گلدان: ۳۰.۵ سانتی‌متر
- سطل زباله
ارتفاع گلدان: ۴۰ سانتیمترقطر گلدان: ۳۳.۵ سانتی‌متر
سایز بندی جعبه
این سایز بندی بر حسب سانتی‌متر است.
- جعبه ۴۰
ارتفاع گلدان : ۳۶ سانتی مترضلع گلدان : ۴۰ سانتی متر
- جعبه ۴۵
ارتفاع گلدان : ۴۳ سانتی مترضلع گلدان : ۴۵ سانتی متر
- جعبه ۵۰
ارتفاع گلدان : ۵۰ سانتی مترضلع گلدان : ۵۰ سانتی متر
- جعبه ۶۰
ارتفاع گلدان : ۵۶ سانتی مترضلع گلدان : ۶۰ سانتی متر
- جعبه ۷۰
ارتفاع گلدان : ۶۵ سانتی مترضلع گلدان : ۷۰ سانتی متر
نکات اصول سایز بندی گلدان
- اندازه گلدان باید متناسب با ریشه‌های گیاه باشد. اگر گلدان بزرگتر از اندازه ریشه‌های گیاه باشد، باید از خاک بیشتری برای پر کردن گلدان استفاده کرد و ممکن است باعث سنگینی گلدان شود.
- اگر گلدان کوچکتر از اندازه ریشه‌های گیاه باشد، ریشه‌های گیاه نمی‌توانند به طور کامل در گلدان رشد کنند و این ممکن است باعث محدود شدن رشد گیاه شود.
- برای گیاهانی که نیاز به آبیاری زیادی دارند، گلدان بزرگتری را انتخاب کنید تا بتوانید بیشترین مقدار آب را در گلدان قرار دهید.
- برای گیاهانی که نیاز به آبیاری کمتری دارند، گلدان کوچکتری را انتخاب کنید تا بتوانید میزان آب مورد نیاز گیاه را به راحتی تأمین کنید.
- برای گیاهانی که ریشه‌های عمیقی دارند، گلدان عمیقتری را انتخاب کنید تا بتوانند به طور کامل در گلدان رشد کنند.
- برای گیاهانی که ریشه‌های کوتاهی دارند، گلدان کوتاهتری را انتخاب کنید تا بتوانند به طور کامل در گلدان رشد کنند.
به طور خلاصه، سایز بندی گلدان بستگی به چندین عامل دارد از جمله اندازه گیاه، سیستم ریشه، نیازهای آبیاری، و نوع گلدان. با توجه به این عوامل، شما می‌توانید گلدان مناسب برای گیاه خود را انتخاب کنید.
تعویض گلدان
سوراخ ته گلدان باید متناسب با حجم خود گلدان باشد. ریختن قطعات خرده سفال و یا سنگریزه روی سوراخ‌ها، جهت باز نگه داشتن زهکش و جلوگیری از باتلاقی شدن خاک ضروری می‌باشد.
همچنین توصیه می‌شود جهت جلوگیری از مسدود شدن سوراخ زهکش، مقداری پوشال یا پوست شلتوک برنج روی سنگریزه‌ها بریزید تا هم سوراخ‌ها مدت زمان بیشتری باز بمانند و هم ریشه گیاه به خاک زمین نفوذ نکند. در صورت مسدود شدن سوراخ گلدان، می‌توانید آنرا بوسیله یک مفتول فلزی به آرامی باز کنید.
کند شدن رشد گیاه و خروج ریشه از انتهای گلدان، نشان دهنده زمان تعویض گلدان است و بهترین زمان برای تعویض گیاهان گلدانی، اغلب فصل بهار می‌باشد. در بهار با توجه به اینکه شیره نباتی گیاه به جریان افتاده، ریشه توانایی ترمیم و باز سازی بافت‌های خود را دارد و می‌تواند صدمات و لطمات وارده از قبیل شکستگی یا خراشیدگی و کنده شدن بخشی از ریشه را نیز جبران نماید. در صورتی که از گلدان‌های قدیمی استفاده می‌کنید حتما قبل از به کار گیری مجدد، آنها را به وسیله آب و برس شستشو نمایید.